بايد بين اخبار و نشانه هاي ظهور و اخبار "ملاحم و فتن" تفاوت گذاشت. بين اين دو معمولا خلط مي شود. ملاحم و فتن يعني پيشگويي اتفاقات و جنگ ها و درگيري هاي آينده. ائمه(ع) بعضي از حوادثي كه در آينده اتفاق مي افتد را گزارش كرده اند و گاهي تصريح كرده اند كه فلان نشانه از حوادث ظهور است يا در مقام ذكر واقعه اي كه اتفاق مي افتد يك پيوندي با ظهور حضرت داده اند.

به گزارش خبرگزاري اهل‌بيت(ع) ـ ابنا ـ ظهور منجي موعود يك اعتقاد عمومي در تمامي اديان است. كتاب هاي مقدس آسماني، چه آنها كه بخشي يا تمام آنها وجود دارد و چه آنها كه منقولاتي از آنان در كتاب هاي ديگر آمده است، بشارت داده اند كه جهان در سيطره ظلم و فساد نمي ماند؛ بلكه جماعت صالحان به امامت "رهبر موعود" عدل و داد را در گيتي حاكم خواهند كرد.

ريشه دار بودن اعتقاد به مهدي و منجي، موجب آماده بودن مردم اعصار گوناگون براي پذيرش و تبعيت وي شده و مي شود. از همين رو، اين مفهوم موجب سوءاستفاده فريبكاران و شياداني شده است كه در طول تاريخ با ادعاهاي دروغين، خود را مهدي يا از ياران او معرفي كردند تا از رهگذر عقيده پاك مردم به نيات آلوده خويش دست يابند. اتفاقاً بسياري از اين مدعيان، در نقشه خود موفق شده و به مقصود خود رسيده اند؛ چه مدعيان كوچكي كه اهداف مالي و رمالي داشته اند، و چه مدعيان بزرگي كه توانستند با اين ادعا حكومت هاي عريض و طويل يا مذاهب منحرف ديرپا و گسترده اي براي خويش دست و پا كنند. 

در واكنش به اينگونه اقدامات، خبرگزاري اهل‌بيت(ع) ـ ابنا ـ در پايان هر هفته سلسله مطالبي متقن و مستدل در باب مهدويت ــ با عنوان "در انتظار منجي" ــ توليد و منتشر خواهد كرد؛ تا هم عرض ارادتي باشد به محضر امام زمان حضرت حجة بن الحسن المهدي(عج) و هم گامي باشد براي روشنگري درباره مسأله مهدويت در عصر هجوم غبارها و فتنه ها.

با توجه به سوءاستفاده گروه هاي تكفيري از مفاهيم آخر الزماني در برهه اخير، دومين گفتگوي سلسله مطالب در انتظار منجي را در زمينه علائم حتمي ظهور انجام داده ايم.

ميهمان اين هفته خوانندگان ابنا « «حجت الاسلام و المسلمين نصرت الله آيتي» عضو هيئت علمي مؤسسه آينده روشن (پژوهشكده مهدويت) است.

اشاره مستقيم به امام زمان در آيات قرآن

آيا آياتي در قرآن هست كه اشاره مستقيم به امام زمان(عج) دارد؟

براي مشخص شدن پاسخ، نياز به بيان مقدمه اي است . از دو دسته آيات قرآن، مي توان براي وجود حضرت ولي عصر (عج) و ظهور آن حضرت استفاده نمود: البته بايد دانست كه قرآن به صورت كلي سخن مي گويد و براي تشريح و تفسير آن بايد به سراغ آگاهان از حقايق قرآني ـ معصومين (ع) ـ رفت كه «الراسخون في العلم» (آل عمران۷) هستند. به عبارت ديگر، وظيفه و مسئوليت روشنگري و بيان مقصود آيات قرآن به حجت هاي الهي واگذار شده است. (حديث ثقلين، مستدرك حاكم، ج ۳ ، ص ۱۴۸، طبع داردالمعرفه، بيروت)
از دو دسته آيات قرآن، مي توان براي وجود حضرت ولي عصر (عج) و ظهور آن حضرت استفاده نمود:

۱ ـ آياتي كه ضرورت وجود حجت الهي را در زمين بيان مي كنند.:
از نظر قرآن كريم، در طول تاريخ زندگي بشر، هيچ گاه زمين از حجت خدا خالي نبوده و خداوند براي هر امتي فردي مناسب را برگزيده تا انسان ها را در راه رسيدن به كمال مطلوب رهنمون باشند؛ چنان كه خداوند سبحان فرمود: «إِنَّمَا أَنتَ مُنذِرٌ ۖ وَلِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ» (به درستي كه تو بيم دهنده اي و براي هر جامعه راهنمايي هست. رعد/۷)
پس همواره يك بيم دهنده و هدايتگر در جوامع انساني حضور دارد كه از جانب خدا برگزيده شده است. امام صادق(ع) در تفسير آيه ياد شده فرمود: «در هر زماني امامي از خاندان ما وجود دارد كه مردم را به آنچه رسول الله آورده (دين اسلام) هدايت مي كند». («و في كل زمان امام منا يهديهم الي ما جاء به رسول الله (ص) » (مجلسي، بحارالانوار، ج ۲۳ ، ص ۵)
از مجموع اين آيه و روايت، ضرورت وجود حجت الهي به عنوان هدايت گر در هر عصر، به خوبي فهميده مي شود.
دليل ديگر بر ضرورت وجود امام معصوم در جامعه اين است كه قرآن مبين و مفسر لازم دارد و به جز امام معصوم كسي به تمام معاني و خصوصيات آيات قرآن از محكمات و متشابهات آگاه نيست. پس به حكم عقل قطعي پس از رسول، امام معصوم لازم است. (بانوي اصفهاني، سيده نصرت امين ، مخزن العرفان در تفسيرقران، ج ۳، ص ۳۹، توضيح آيه ي ۴۴ ،نحل)
امامان معصوم (ع) مايه آرامش و امنيت هستي و واسطه فيض الهي اند و نعمات و بركات خداوند متعال به واسطه آنها و به يمن حضورشان به انسان ها داده مي شود، كه اگر لحظه اي بركت وجودشان نباشد، زمين اهلش را فرو مي برد. ( در بحارالانوار، به مقوله اي لزوم وجود هميشگي رهبر آسماني بر مي خوريم. (مجلسي بحارالانوار، ج ۲۳ ، ص ۵۶))
اما اين كه مصداق اين امام معصوم كيست و چه هويتي دارد،‌روايات فراواني وارد شده كه بيان مي دارند اين فرد امام مهدي فرزند امام حسن عسكري (ع) است و … . ( ر.ك: صافي، لطف الله، منتخب الاثر؛ طبرسي نوري، ميرزا حسين، النجم الثاقب؛ مجلسي بحارالانوار)

۲ ـ آياتي كه بشارت به حكومت صالحان و مومنان بر روي زمين مي دهد:
بر اساس ده ها آيه از قرآن كريم موضوع ظهور حضرت مهدي (عج) قابل استناد است. تمركز غالب اين آيات بر بشارت به بندگان صالح و مستضعف براي بازستادن حق خود و رسيدن به قدرت و ايجاد يك حكومت واحد جهاني مبتني بر حق و عدل و غلبه اسلام بر تمامي مكاتب و اديان است. قرآن كريم از يك سو بيان مي كند اين بشارت در بعضي كتب آسماني ديگر هم آمده است: «و همانا در زبور بعد از ذكر (تورات) نوشتيم كه زمين را بندگان شايسته من به ارث خواهند برد». («وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ» ، انبياء /۱۵۰)
از سوي ديگر اين بشارت را به اراده خداوند استناد مي دهد: «و خواستيم بر مستضعفان روي زمين منت نهيم و آنان را پيشوايان و وارثان گردانيم»(قصص/۵) اين آيات بشارت به ظهور مي دهند كه در تفسير آنها روايات زيادي وجود دارد.
در آيه اي ديگر خداوند حكومت و جانشيني مومنان و صالحان را به عنوان «وعده ي الهي» بر بندگان با ايمان خود بيان مي كند و امنيت و آرامش را مژده مي دهد: «خداوند به كساني از شما كه ايمان آورده و كارهاي شايسته كرده اند، وعده داده است كه حتماً آنان را در اين زمين جانشين (خود) قرار دهد و آن ديني را كه بر ايشان پسنديده است، به سودشان مستقر كند و بيمشان را به امنيت مبدل گرداند تا مرا عبادت كنند و … ». (نور ۵۵)
روايات معصومان (ع) اين آيه را بر حضرت حجت ولي عصر‌ (عج) و اصحاب او منطبق نموده اند. (رك: فرزي، محمدعلي، اميد سبز، ص ۳۴)
آيات متعددي در شان امام مهدي (عج) هست كه امامان معصوم (ع) تفسير، تاويل و تطبيق اين آيات را بر وجود مقدس امام زمان (عج) و حكومت جهاني ان عدالت گستر بيان نموده اند . در زمينه ظهور و قيام آن حضرت و جامعه آرمانى مهدوى، مى‏توان توصيفات و اشارات زير را از قرآن به دست آورد :
۱٫ غلبه نهايى حقّ بر باطل و شكست جبهه كفر و فساد و نفاق(۱۲) ؛
۲٫ جانشينى و خلافت مستضعفان بر روى زمين و حاكميت صالحان و نيكان(۱۳) ؛
۳٫ گسترش و فراگيرى دين حقّ در برهه‏اى خاص از زمان(۱۴) ؛
۴٫ از آن روز موعود، تحت عناوين ايام اللّه(۱۵)، وقت معلوم(۱۶)، روز نصرت و پيروزى(۱۷) و طلوع فجر و سلامتى(۱۸) و… ياد شده است ؛
۵٫ در آياتى از آن حضرت با نام‏هاى نعمت باطنى(۱۹)، بقيه اللّه(۲۰)، كلمه باقيه(۲۱)، اولى الامر(۲۲) ؛ مهتدون(۲۳) (مهدى) ؛ اقامه كننده نماز(۲۴)، مضطرّ(۲۵)، جنب اللَّه(۲۶)، حزب اللَّه(۲۷)، فجر(۲۸)، «نهار اذا تجلى»(۲۹) و… نام برده است.
۶٫ خداوند، [با مهدى موعود]، نور خود را كامل مى‏كند(۳۰) ؛
۷٫ در آن عصر، زمين بعد از مرگش، زنده مى‏شود(۳۱) ؛
۸٫ او منصور از جانب خدا و انتقام گيرنده از دشمنان است(۳۲) ؛
۹٫ زمين، به نور پروردگار، روشن خواهد شد(۳۳) ؛
۱۰٫ در روز پيروزى، ايمان آوردن كافران، سودى به حالشان نخواهد داشت(۳۴) ؛
۱۱٫ هر چه در روى زمين است، تسليم و مطاع او خواهند شد(۳۵) ؛
۱۲٫ حضرت مهدى «يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ» است(۳۶) ؛
۱۳٫ او تأمين كننده امنيت و آرامش در روى زمين است(۳۷).

روش شناسي و گونه شناسي مصادر تاريخ الحجه بحارالانوار - بخش دوم و پاياني

نتايج بررسي و ارزيابي «تاريخ الحجه» نشان داد كه علامه در روش شناسي خود از فهم متن و فهم مقصود بهره جسته و ژرف انديشانه به چينش و تحليل روايات مهدويت پرداخته است.

توجه به بلاغت
علامه علاوه بر معناي لغوي بر اين آگاه است كه براي رسيدن به فهم هر متن بايد اصول و قواعد زبان آن متن را كشف كرد و به آن اشراف داشت. وي در شرح احاديث بعد از معناي لغت در مواضع متعدد به قواعد صرفي و نحوي دقت دارد؛ از جمله علامه به ارجاع ضميرها كه بر معنا تاثير مي گذارد، دقت داشته  و بيان مي كند كه مرجع ضمير به چه كسي برمي گردد (مجلسي، 1403، ج 51: 326)، و يا به قواعد عربي مانند استفهام انكاري توجه دارد كه اين بر درك معنا خيلي مؤثر است. براي نمونه مي‌بينيم: شخصي خدمت امام صادق (ع) مي رسد و مي پرسد: شما صاحب ما هستيد؟ حضرت مي‌فرمايد: من صاحب شما هستم؟ آن‌گاه پشت بازوى مباركش را گرفت و فرمود: من پيرمردى سالخورده ام صاحب شما جوانى نورس است. علامه ذيل اين روايت چنين بيان مي كند: «من صاحب شما هستم» استفهام انكارى است (يعنى صاحب الامر نيستم) (همان: 280)؛ يا در روايت هاي ديگر علامه حتي نقش كلمات مانند حال را بيان مي كند (همان: 91).
روايات ائمه از فصاحت و بلاغت سرشار و به همه گونه زيبايي‌هاي لفظي و معنوي آراسته است، گونه هايي چون استعاره و كنايه… همه از موارد صنايع ادبي است (مسعودي، 1384: 101). علامه به اين صنايع هم عنايت داشته است. براي نمونه در روايت آمده است: «… الْفَرَجَ مِنْ تَحْتِ أَقْدَامِكُمْ…»علامه بيان مي كنند كه انتظار فرج از زير قدم كنايه از نزديكي فرج و آساني حصول آن است؛ يعني در آن زمان ها در عين اين‌كه بايد در انتظار فرج به سر ببريد، از آمدن آن حضرت هم مأيوس نباشيد (مجلسي،1403، ج 51: 159). در نمونه هاي ديگر منظور از «اختلاف سنين» قحطي و خشكسالي است، يا اين‌كه كنايه از حوادثي است كه در آن سال ها پديد مي‌آيد (مجلسي، 1403: 112) و يا در روايتي واژه «بنو مرداس» به كار رفته است. علامه بيان مي كند اين كنايه از «بني عباس» است؛ زيرا مردي در ميان صحابه بود كه او را «عباس بن مرداس» مي گفتند (مجلسي،1421، ج21: 447).

بهره مندي تاريخي از متون ادبي (استفاده از شعر)
در برخورد با مطالعه تاريخي ما با متن مواجه هستيم. در متن مهم اين است كه بتوان از آن متن استفاده تاريخي كرد و لازم نيست الزاما خود آن متن يك متن تاريخي باشد؛ مثلا حتي از اين شعر حافظ «عشقت رسد به فرياد تا خود بسان حافظ قرآن ز بر بخواني در چهارده روايت» مي توان فهميد كه در زمان او قرائت‌هاي مختلف رواج داشته است (پاكتچي، 1391: 25). همچنين علامه اشعاري را از ديوان امام علي (ع) ذكر كرده  كه خود بر تاريخ دلالت دارد و گوياي به قدرت رسيدن حضرت مهدي (عج) و به عدل حكومت كردن وي مي‌باشد (مجلسي،1403، ج 51: 132): أَقُولُ فِي دِيوَانِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ الْمَنْسُوبِ إِلَيْهِ :
بُنَيَّ إِذَا مَا جَاشَتِ التُّرْكُ فَانْتَظِرْ
وَلَايَهَ مَهْدِيٍّ يَقُومُ فَيَعْدِلُ

وَ ذَلَّ مُلُوكُ الْأَرْضِ مِنْ آلِ هَاشِمٍ
وَ بُويِعَ مِنْهُمْ مَنْ يَلَذُّ وَ يَهْزَلُ

صَبِيٌّ مِنَ الصِّبْيَانِ لَا رَأْيَ عِنْدَهُ
وَ لَا عِنْدَهُ جِدٌّ وَ لَا هُوَ يَعْقِلُ

فَثَمَّ يَقُومُ الْقَائِمُ الْحَقُّ مِنْكُمْ
وَ بِالْحَقِّ يَأْتِيكُمْ وَ بِالْحَقِّ يَعْمَلُ

سَمِيُّ نَبِيِّ اللَّهِ نَفْسِي فِدَاؤُهُ
فَلَا تَخْذُلُوهُ يَا بَنِيَّ وَ عَجِّلُوا

تشكيل خانواده حديث
احاديثي كه هم مضمون و مرتبط هستند و وجه اشتراك اصلي آن‌ها نظر داشتن به يك موضوع محوري است؛ مي‌توانند با هم تشكيل يك خانواده حديث دهند. از اين طريق مي‌توان معناي سخن معصوم را دريافت. علامه مجلسي هم در فهم احاديث از احاديث ديگر ياري گرفته كه اين همان خانواده حديث است. براي نمونه علامه روايتي كه مادر حضرت مهدي (عج) را «فرزند كنيزي سياه» معرفي كرده است با روايات وارد در اين موضوع مخالف مي‌داند (مجلسي، 1421، ج21: 162). موارد بسياري در بررسي مدت غيبت صغرا (مجلسي، 1403: 367) تاريخ ولادت (همان: 4) است كه علامه با قراردادن روايت‌هاي مختلف كنار هم به نتيجه رسيده  است.

منظور از شناخت واقعي امام زمان در حديث «هر كس امام زمانش را نشناسد و بميرد به مرگ جاهليت مرده است» چيست؟

شناخت واقعي داراي ويژگى‌هايي است كه عبارت است از اينكه: اولاً، از منابع معتبر و موثق و مستند اخذ شود. ثانياً، گستره ‌اش شامل آموزه‌ هاى اعتقادى، اخلاقى و عبادى گردد. ثالثاً، از آن‌جا كه امام الگوى عملى براى انسان‌ها است، به ابعاد فكرى، عملى و روحى امام نيز ناظر باشد.

اما اين شناخت از سه راه - كه مكمل يكديگرند - حاصل مى ‌شود:
 

يكم. مطالعه تاريخ زندگانى آنان؛

مطالعه سرگذشت و سيره آنان؛ خصوصاً در باب فضايل، مناقب و خصوصيات آنان - از قبيل: شجاعت، مردانگى، ايثار، تواضع، صبر، فرزانگى و... - انسان را متوجه مقام والاى آن بزرگواران مى‌كند و جذبه و كشش خاصى نسبت به آن فرزانگان در روح انسان، حاكم مى‌شود.

دوم. مطالعه و تفكّر در سخنان ايشان؛

اسلام تفكر را موجب بصيرت (الحياه، ج ۱، ص ۸، ح‌۳)، دعوت كننده به عمل نيك (همان، ح ۹)، پديد آورنده نور (همان، ص ۴۹، ح ۱۸)، نشانه حيات و زنده بودن قلب بصير مى‌داند(همان، ص ۴۸، ح ۵).

مطالعه و تفكّر در آثار فكرى امامان، هر چند كار مشكلى به نظر مى‌رسد؛ ولى بسيار سودمند است. اين امر علاوه بر آن كه باعث شناخت شخصيت آن بزرگواران و ايجاد محبت آنان در دل مى‌شود؛ سرمايه بزرگى براى روح بشر به شمار مى‌رود. همان طور كه فراگيرى فصول يك كتاب، بايد با تحقيق و دقت كامل و رجوع به استاد و... قرين باشد؛ مطالعه و انديشه و تفكر در آثار ائمه(ع) نيز، بايد با استفاده از استادان فن و مراجعه به كتاب‌هايى كه در شرح سخنان آنان به رشته تحرير درآمده، همراه باشد.

سوم. شناخت خدا:

اگر ما خداوند و صفات و اسماى او را به طور حقيقى بشناسيم، مى‌توانيم انسان‌هاى كامل راستين (امامان) را نيز بشناسيم؛ زيرا آنان آينه تمام‌نماى صفات جمال و جلال حضرت حق‌اند و در تسميه به اسماى الهى، از تمامى موجودات عالم امكان برترند. بر اين اساس، با شناخت خدا و صفات او، مى‌توانيم به اوصاف و ويژگى‌هاى امامان نيز واقف گرديم. شايد دعايى كه سفارش شده در زمان غيبت بعد از نماز زياد خوانده شود، ناظر به همين حقيقت باشد:

«اللهم عرفنى نفسك فانك ان لم تعرفنى نفسك لم اعرف رسولك اللهم عرفنى رسولك فانك ان لم تعرفنى رسولك لم اعرف حجتك اللهم عرفنى حجتك فانك ان لم تعرفنى حجتك ضللت عن دينى؛ خداوندا! خود را به من بشناسان كه اگر خود را به من نشناسانى پيغمبر را نمى‌شناسم؛ خدايا! پيغمبرت را به من بشناسان كه اگر به پيامبر معرفت پيدا نكنم، نمى‌توانم امامم را بشناسم؛ خدايا! حجت و امامت را به من بشناسان كه اگر امام را نشناسم، در دين خود گمراهم» (مفاتيح‌الجنان، دعا در غيبت امام زمان(عج)).

اى مشير ما تو اندر خير و شر   از اشارت‌هاست دلمان بى‌خبر
اى «يرانا لانراه» روز و شب‌   چشم بند ما شده ديد سبب‌
چشم من از چشم‌ها بگزيده شد   تا كه در شب آفتابم ديده شد
لطف معروف تو بود آن اى بهى‌   پس كمال البر فى اتمامه‌
يارب! «اتمم نور نافى الساهره   واشجنا من مفضحات قاهره»
يار شب را روز مهجورى مده‌   جان قربت ديده را دورى مده‌
بعد تو مرگ است با درد و نكال‌   خاصه بعدى كه بود بعد الوصال‌
آن كه ديده‌ستت مكن ناديده‌اش‌   آب زن بر سبزه باليده ‌اش

(مثنوى، دفتر ۶، ابيات ۲۸۸۸ - ۲۸۹۸)

چكيده
وجود امام مهدي (عج) به عنوان قائم اهل البيت حتما داراي غيبتي مي باشند كه اين غيبت نه به معناي نبود حضرت و يا در خواب بودن او بلكه به معناي ظاهر نبودن وعدم دسترسي آسان به ايشان مي باشد هرچند كه در روايات ما دلايلي براي غيبت گفته شده است اما اين غيبت سري از اسرار الهي مي باشدكه بعد از ظهور امام مهدي(عج) روشن خواهد شد.

كليدواژه
امام مهدي (عج)، غيبت، امامت، ظهور.

مقدمه
قال أبو عبد اللّه (ع) قال رسول اللّه (ص) : « من مات‏ و هو لا يعرف إمام‏ زمانه‏ مات ميته جاهليه » (عاملي،1425ق: 1/153)
امام صادق (ع) از رسول خدا (ص) نقل ميكند كه ايشان فرمودند: هركس درحالي بميرد كه امام زمانش را نشناخته باشدبه مرگ جاهليت از دنيا رفته است.
بحث ازامام مهدي (عج) نه مختص به زمان ما يا عصر خاصي باشد بلكه همزمان با عصر رسول خدا(ع) بحث از وجود مهدي موعود (عج) مطرح بوده است وتا زمان ما ادامه دارد و در همه عصرها مطالب متنوع وزيادي در اين زمينه نوشته شده است .يكي از موضوعات مرتبط با امام عصر (عج) بحث از غيبت امام مي باشد.كه بايد به درستي تبيين وفهم شود .ومجال برا بدخواهان وكج فهماني كه غيبت حضرت را به عنوان نبود حضرت ،خواب بودن حضرت و غيره معني ميكنند گرفته شود.
مقاله پيش رو تلاشي است در اين زمينه كه با واكاوي مفهموم غيبت وابعاد آن در روايا ت رسيده از اهل بيت b سعي در تبيين آن داشته اند.

زندگي نامه امام زمان

با سلام خدمت دوستان. در اين پشت سعي داريم زندگي نامه امام زمان (عج) به شكل كامل براي شما عزيزان بيان كنيم.

سال تولد حضرت مهدي (عج)

امام زمان (عج)، امام دوازدهم و آخرين امام شيعيان در ۱۵ ماه شعبان ۲۵۵ ه.ق، علي رغم مراقبت هاي ويژه مأموران حكومت عباسي، در خانه امام عسكري عليه السلام چشم به جهان گشودند. تولد مخفيانه آن حضرت بي شباهت به تولد حضرت موسي عليه السلام و حضرت ابراهيم خليل عليه السلام نيست.

كنيه و نام امام زمان (عج)

نام: محمد بن الحسن

كنيه: ابوالقاسم

امام زمان حضرت مهدي (عج) هم نام و هم كنيه حضرت پيامبر اكرم(ص) است. در روايات آمده است كه شايسته نيست آن حضرت را با نام و كنيه، اسم ببرند تا آن گاه كه خداوند به ظهورش زمين را مزيّن و دولتش را ظاهر گرداند.

القاب امام زمان (عج)

مهدى, خاتم, منتظر, حجت, صاحب الامر, صاحب الزمان, قائم, خلف صالح, بقيّه اللّه, منتقم, وارث, موعود, خاتم الاوصياء, داعي, باسط, تمام, غائب, مأمول, ناطق, نور آل محمد(ص)

شيعيان در دوران غيبت صغرى ايشان را «ناحيه مقدسه» لقب داده بودند. در برخى منابع بيش از ۱۸۰ لقب براى امام زمان(ع) بيان شده است.

امام زمان (عج) امام دوازدهم شيعيان مي باشد

امام زمان (عج) يگانه فرزند امام عسكري عليه السلام يازدهمين امام شيعيان است. امام مهدي(عج) در سحرگاه نيمه شعبان ۲۵۵ ق در سامرّا چشم به جهان گشود و پس از پنج سال زندگي تحت سرپرستي پدر، و مادر بزرگوارشان نرجس خاتون، در سال ۲۶۰ ق به دنبال شهادت حضرت عسكري عليه السلام ـ همچون حضرت عيسي عليه السلام و حضرت يحيي عليه السلام كه در سنين كودكي عهده دار نبوّت شده بودند ـ در پنج سالگي منصب امامت شيعيان را عهده دار شدند. آن بزرگوار پس از سپري شدن دوران غيبت با تشكيل حكومت عدل جهاني احكام الهي را در سرتاسر زمين حاكميت خواهد بخشيد.

زندگينامه امام زمان (عج):

نقش: امام دوازدهم شيعه

نام: محمد بن حسن

كنيه: ابوالقاسم، احمد و ...

زادروز: نيمهٔ شعبان سال ۲۵۵ يا ۲۵۶ هـ.ق

زادگاه:  سامرا

پدر:  حسن عسكري

مادر: نرجس خاتون يا صيقل

لقب ها:  حجت، مهدي، قائم، بقيةالله، حجةالله، صاحب‌الزمان، المنتظَر، غائب، صاحب‌الأمر، ولي عصر، منصور، منتقم و ...

پدر امام زمان (عج)، امام حسن عسگري مي باشد

امام زمان (عج) كيست؟

محمد بن الحسن العسكري معروف به حجت بن الحسن، بنابر اعتقاد شيعيان دوازده‌امامي دوازدهمين و آخرين امام و همان مهدي موعود است. امام زمان فرزند حسن بن علي عسكري (امام يازدهم شيعيان) و همچون پيامبر اسلام نامش محمد و كنيه‌اش ابوالقاسم است. «امام زمان»، «صاحب الزمان»، «ولي عصر»، «قائم آل محمد» و «مهدي موعود» از القاب مشهور اوست.

پس از درگذشت حسن عسكري (امام يازدهم شيعيان) در سال ۲۶۰ هجري و سن ۲۸ سالگي، از آنجا كه حسن عسگري برخلاف ساير امامان شيعه —كه در زمان حياتشان جانشين بعدي را تعيين كرده بودند— بطور علني جانشيني براي خود برجاي نگذاشته بود، بحران فكري و اعتقادي بزرگي در ميان پيروان امام شيعه بوجود آمد. در اين دوران كه به «سال‌هاي حيرت» موسوم است، شيعيان به فرقه‌هاي متعددي منشعب شدند. عده‌اي از شيعيان اعتقاد داشتند كه از حسن عسكري فرزندي باقي نمانده‌است يا اين فرزند در گذشته‌است؛ بسياري از شيعيان امامت جعفر برادر حسن عسكري را پذيرفتند و گروه‌هايي نيز متوجه فرزندان و نوادگان امامان نهم و دهم شيعه شدند. اما اصحابي از حسن عسكري چنين گفتند كه «وي پسري داشته كه جانشيني مشروع براي امامت است». طبق گفتهٔ عثمان بن سعيد، نايب و وصي حسن عسكري، اين پسر مخفي نگاه داشته شده بود، چرا كه ترس آن مي‌رفت كه توسط دولت دستگير شود و به قتل برسد. ديدگاه اين گروه كه در ابتدا ديدگاه اقليت شيعه بود، به‌مرور به ديدگاه تمامي شيعيان امامي تبديل شد كه شيعيان دوازده امامي فعلي هستند.

در باور كنوني شيعه دوازده امامي، حجت بن حسن در نيمهٔ شعبان سال ۲۵۵ يا ۲۵۶ ه.ق. در سامرا به دنيا آمد؛ او در پنج سالگي و پس از وفات پدرش به امامت رسيد. پس از وفات حسن عسكري، مهدي تنها از طريق چهار سفير يا نائب با شيعيان تماس مي‌گرفت. البته بررسي‌هاي تاريخي نشان مي‌دهد كه از آغاز تعداد وكلا محدود به چهار تن نبوده و اصطلاح نيابتِ خاص در قرن‌هاي چهارم و پنجم هجري توسط علماي شيعه مانند شيخ توسي و براي تبيين غيبت صغري ايجاد شده‌است. پس از يك دوره هفتاد ساله (موسوم به غيبت صغري) و با مرگ علي بن محمد سمري، چهارمين نائب امام دوازدهم شيعه، بار ديگر حيرت شيعيان را فراگرفت. آن‌ها در نهايت در سده پنجم به تبييني عقلي در كلام شيعه از غيبت امام دست يافتند. به باور شيعيان، پس از دوران سفرا، شيعيان با مهدي در ارتباط نيستند و اين دوران را اصطلاحاً غيبت كبري مي‌نامند. پس از پايان دورهٔ غيبت، وي با عنوان مهدي قيام خواهد كرد و او كسي خواهد بود كه از طريق وي حق و عدالت بار ديگر به پيروزي خواهد رسيد.

اعتقاد به امام غائب، بركات متعددي براي شيعيان تحت آزار و ستم داشت. از آنجا كه امام غائب پتانسيل تهديد كمتري نسبت به يك امام حاضر داشت تنش‌ها با حاكمان سني مذهب كاهش يافت. اعتقاد به ظهور امام غائب باعث شد كه انتظار بتواند جايگزين چالش مستمر نظام سياسي حاكم شود. امام غائب باعث عامل وحدت شيعياني شد كه پيش از آن، هر گروه، دور يكي از امامان حاضر گرد مي‌آمدند و دچار انشقاق شده بودند. به علاوه اعتقاد به ظهور امام غايب (به عنوان مهدي)، شيعيان را در تحمل شرايط دشوار ياري نموده و به آن‌ها اميد آينده‌اي سرشار از دادگري داده است.

عدم شناخت امام زمان (عليه‌السّلام) هم پاي شرك و جاهليت، و تكذيب او هم‌ رديف كفر و بي‌ ايماني شمرده شده است و به يقين شناخت امام عصر (عليه‌السّلام) كه كليد همه معارف وحي است، با يادگيري نام‌ها و القاب و تاريخ ولادت و غيبت او حاصل نمي‌شود، بلكه بايد در نامه‌ها و حكمت‌ها و فرامين و آرمان‌هاي آن حضرت تدبر كرد.

شناخت امام عصر كليد همه معارف وحي:

امام زمان (عليه‌السّلام) و ويژگي‌هاي او را، دوباره بايد شناخت.
امامت و نقش آن را ديگر باره با ديدي عميق‌تر و در گستره‌اي وسيع‌تر بايد بررسي كرد.
راستي چرا عدم شناخت امام زمان (عليه‌السّلام) هم پاي شرك و جاهليت، و تكذيب او هم‌ رديف كفر و بي‌ايماني شمرده شده است؟
رسول اكرم (صلي‌الله‌عليه‌و‌اله‌و‌سلم): «مَن ماتَ وَ هُوَ لايَعرِفُ اِمامَه، ماتَ ميتَهً جاهِليّهً؛ كسي كه بميرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهليت مرده است».
رسول اكرم (صلي‌الله‌عليه‌و‌اله‌و‌سلم): «مَن كَذّبَ بالمَهدِيّ كَفَرَ؛ كسي كه مهدي را تكذيب كند كافر است».

چرا در دعاي شريفه مي‌خوانيم:

«... اَللّهُمَّ عَرِّفْني حُجِّتَكَ، فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْني حُجَّتَكَ ضَلَلْتُ عَنْ ديني».

«خدايا حجّت خويش را به من بشناسان، كه اگر حجّت خود را به من نشناساني، از دينم گمراه خواهم شد».

آيا غير از اين است كه جز با شناخت امام، راه هدايت را نمي‌توان شناخت و جز با معرفت او، به معرفت ديني نمي‌توان دست يافت؟
به يقين شناخت امام عصر (عليه‌السّلام) كه كليد همه معارف وحي است، با يادگيري نام‌ها و القاب و تاريخ ولادت و غيبت او حاصل نمي‌شود.
بايد در حكمت نام‌ها و نشان‌هاي او‌ انديشه كرد.
بايد در شگفتي‌هاي ولادت و حيات او تامل نمود.
بايد غيبت پر رمز و راز او را به بررسي نشست و عوامل و لوازم آن را با نگاهي مسئولانه جستجو كرد.
بايد در كلمات و فرمايشات امام (عليه‌السّلام) دقّت كرد.
بايد در نامه‌ها و فرامين او تدبّر نمود.
بايد آنچه را كه سبب خوشنودي و ناخشنودي او است، باز شناخت.
بايد اهداف و آرمان‌هاي او را فهميد.
اين‌ انديشه و تامل و بررسي و دقّت و تدبّر و فهم و شناخت، مقدّمه‌اي تعهّد آفرين براي اطاعتي تعبّدآميز از امام زمان (عليه‌السّلام) است؛ و چنين اطاعتي عين اطاعت از خدا و پيامبر (صلي‌الله‌عليه‌و‌اله‌و‌سلم) است كه غايت ايمان و اسلام به شمار مي‌آيد.